Divriği Kültür (Çarşı) Camii

Bulunduğu Yer: Divriği’de, Kemankeş Mahallesi’nde çarşı içerisinde meydan karşısında bulunmaktadır.

Tarihçesi: Yapının inşa tarihi ve mimarı bilinmemektedir.

Başbakanlık Osmanlı Arşivindeki Hurufat Defterindeki 1715 M. tarihli belgelerde yapı ile ilgili bilgiler mevcut ise de inşa tarihi ile ilgili bir kayıt söz konusu değildir. Bu belgelerden hareketle, yapının 1715 M. yılında mescit iken camiye çevrildiği ve inşa tarihinin de 1715’ten önce olduğu düşünülebilir. Kültür Camii, 2003 yılında V.G.M. tarafından kapsamlı bir şekilde onarılmıştır.

Plan ve Mimari Özellikleri: Kültür Camii, ahşap destekli cami plan tipinde inşa edilmiştir. Düzgün olmayan dikdörtgen planlı harim bölümünün örtüsünü oluşturan ahşap tavan, onbeş ahşap destek tarafından taşınmaktadır. Ağaç direklerde kaide kullanılmamıştır. Harim bölümü, kuzey–güney yönünde atılan beş ahşap kirişle mihraba dik altı sahına ayrılmıştır. Plandaki asimetrik durumun, mescitten camiye dönüştürülmesi ile ilgili olduğu kabul edilebilir. Ahşap kirişleri dik kesecek biçimde doğu–batı yönünde ahşap hatıllar atılmıştır. Bu hatılların arasında, ayrıca hazırlanmış olan ve hafif çapraz yerleştirilmek sureti ile balıksırtı görünümü verilmeye çalışılan parçalar çakılarak yerleştirilmiştir.

Yapı, doğuda iki, batıda dört, kuzeyde iki, güneyde beş pencere ile
aydınlatılmıştır. Harimin kuzeydoğu ve doğusunda ahşap desteklerle taşınan kadınlar mahfili bulunmaktadır . Mahfile, kuzey duvarına bitişik yapılan dokuz basamaklı ahşap bir merdiven ile ulaşılır.

Caminin kuzey cephesinde, kısmen batıya kaydırılmış olan son cemaat yeri
bulunmaktadır . Bu mekâna, kuzey yöndeki lentolu, çift kanatlı ahşap kapıdan ulaşılmaktadır. Son cemaat bölümünün üst örtüsü, doğrudan duvarlara bindirilmiştir. Üst örtü, kuzey–güney doğrultuda uzanan bes adet ahşap kiriş tarafından taşınmaktadır. Kirişlerin alt yüzeyleri ahşap parçalar ile kaplanırken, kirişlerin arasında kalan tavan yüzeyi dikdörtgen seklinde, ayrıca hazırlanan, balıksırtı biçimindeki ahşap parçaların çakılması ile meydana getirilmiştir.

Son cemaat yeri, doğu cephe dışındaki cephelerde, ikişer adet dikdörtgen çerçeveli pencereler ile aydınlatılmıştır.

Son cemaat yerinin doğu ve batısında kapalı mekânlara yer verilmiştir. Bu mekânlardan doğudaki imam odası, batıdaki ise gasılhane olarak değerlendirilmiştir. Yine bu bölümün kuzeydoğu kösesindeki dokuz basamaklı ahşap merdivenle, kadınlar mahfiline ulaşılmaktadır.

Yapının bütün cephelerinin saçak kısımları, cephelerden taşıntı yapmaktadır. Doğu, batı ve güney cephedeki saçaklar tek kademeli tutulurken, giriş cephesi de olan kuzeydeki saçak bölümü iki kademeli olarak değerlendirilmiştir. Caminin kuzeydoğusunda dikdörtgen seklindeki mekân, abdest alma yeri olarak son onarımlarda ilave edilmiştir. Bu mekân, kuzeye ve batıya kemerlerle açılmaktadır

Minare: Caminin tek şerefeli ahsap minaresi, son cemaat yerinin güneybatı
kösesine yerleştirilmiştir. Minare girişi, harimin kuzeybatısındaki lentolu girişten sağlanır. Minare girişinin olduğu kaide kısmına sekiz basamaklı ahşap bir merdivenle ulaşılmaktadır. Ahşap gövde üzerindeki şerefe bölümü, daire formlu olup üzeri onikigen bir örtü ile kapatılmıştır.

Mihrap: Harim bölümünde, güney duvar ortasında, 60 cm. derinliğindeki ahşap kaplamalı mihrap nişine yer verilmiştir .
Minber: Mihrabın hemen sağında ahşap minber bulunmaktadır. Mihrap, minber ve doğu duvar ortasına yerleştirilen vaaz kürsüsü orijinal olmayıp son onarımlarda ilave edilmişlerdir.
Süsleme: Yapının son onarımlarda eklenen mihrabı, ahşap kaplamalıdır. Yazı, bitkisel ve geometrik süslemeli bordürler ile mihrap tezyin edilmiştir. Minber de mihrap gibi ahşap malzemeli olup son onarımlarda yapıya ilave
edilmiştir. Korkuluk, aynalık, köşk ve köşk altında bitkisel süslemeye yer verilmiştir. Korkulukta bitkisel süsleme ajur tekniğinde, aynalıkta bir madalyon halinde kabartma tekniğinde, süpürgelik kısmında panolar halinde kabartma tekniğinde ele alınmıştır. Minber kapısı, iki kanatlı olup ajur tekniğinde rumi ve palmetlerle meydana getirilen süslemeyle hareketlendirilmiştir.
Asıl ibadet mekânının doğu duvarının orta kısmındaki vaaz kürsüsü de ahşap malzemeli olup bitkisel süslemeye tabi tutulmuştur.
Malzeme: Cami, temel duvarlarında kesme tas, beden duvarlarının üst
bölümlerinde ise kerpiç malzeme kullanılarak inşa edilmiştir. Üst örtü, minare gövdesi ve taşıyıcı direklerde ahşap kullanılmıştır.