Divriği Abuçimen Camii
Caminin El–Hac Halil Bey adında bir şahıs tarafından yaptırıldığı, banisinin isminden dolayı Hacı Halil Mescidi olarak da isimlendirilmiştir.
Bulunduğu Yer: Cami, Divriği ilçe merkezinde, Kocapaşa Mahallesi–Hastane Caddesi üzerinde yer almaktadır
Tarihçesi: Caminin El–Hac Halil Bey adında bir şahıs tarafından yaptırıldığı, banisinin isminden dolayı Hacı Halil Mescidi olarak da isimlendirilmiştir. Başbakanlık Osmanlı Arşivindeki Hurufat Defteri kayıtlarında 1718 M. yılında onarıldığı belirtilmektedir. Aynı kayıtlarda yarım akçe karsılığında hitabet görevinin Ali adlı birine verildiği geçmektedir. Yapının, İmam Hüseyin Bey ile Müftü Muhammed Şakir
Efendi’nin kızı Safiye Hanım’ın evliliklerinin bir belgesi olduğu da ifade
edilmektedir. Osmanlı Arşivindeki 1718 M. tarihli belge göz önünde bulundurularak
yapının 1718’den önceki bir tarihte yaptırılmış olması kabul edilebilir . Abuçimen Camii, avlu giriş kapısı üzerindeki dört satırlık kitabeye göre 1840 yılında Safiye adlı
bir hanım tarafından onartılmıstır. Bu kitabe, caminin ciddi bir onarımla
yenilendiğini göstermektedir. Yapının mimarı bilinmemektedir.
Sahib’ül hayrat ve rağıb’ül–hasenat
Hacı Safiye Hanım binti Es–Seyyid Seyh
Muhammed Sakir Efendi el merhum ve halile–i Hazret–i mîr–i Ekrem İmam Hüseyin Bey Efendi tekabbe’l Allahü hayrutuha ruhuna el Fatiha
Sene sitte ve hamsin ve maeteyn ve elf–Sene 1256 (1840)
Anlamı: Merhum Şeyh Muhammed Şakir Efendi’nin kızı ve Hazreti Mîr Ekrem İmam Hüseyin Bey Efendi’nin hanımı Allah hayırlarını kabul eylesin, Hayır ve hasenat sahibi Hacı Safiye Hanım ruhuna Fatiha, bin iki yüz elli altı yılında yaptırılmıştır.
Plan ve Mimari Özellikleri: Abuçimen Camii, ahsap destekli camiler grubunda yer almaktadır
Caminin düzgün olmayan dikdörtgen planı, iki sıra halinde on ahşap direk tarafından taşınmaktadır. Harim kısmı altısı bağımsız, dördü duvara bağımlı taşıyıcılarla mihraba dik üç sahına ayrılmış ve üzeri ahşap düz bir tavanla kapatılmıştır. Güney duvara bitişik olan iki taşıyıcının üzerinde yarım konsollar, diğer taşıyıcıların üzerine ise boydan boya uzanan konsollar yerleştirilmiştir. Ahşap direklerde kaide kullanılmamıştır. Asıl ibadet mekânı, güney cephede iki, kuzey cephede beş, doğu cephede dört ve batı cephede iki olmak üzere toplam on üç pencere ile aydınlatılmıştır. Pencerelerden bazılarının alt ve yanları şevli olarak yapılmıştır. Caminin kuzey, doğu ve batı cephelerinin saçak kısımları taşıntı yapmakta olup, saçak altları ahşapla kaplanmıştır.
Beden duvarları ile saçak arasındaki geçişler bağdadi kuşaklar ile sağlanmıştır. Bağdadi bölümler, duvar yüzeyinden yaklaşık 15 cm. dışa taşıntı yapan ahşap hatıllara oturmaktadır. Saçak altı kaplaması ahşap olup, çıtalar ile beş bölüme ayrılmıştır.
Yapının batısında kapısı kuzey yönde sokağa açılan avlu bulunmaktadır
Avlunun batısına yakın dönemlerde bir müştemilat ve abdest alma
muslukları ilave edilmiştir. Ayrıca yapının batı cephesine, yine yakın dönemde betonarme bir lojman binası eklenmiştir. Caminin giriş kapısı, batı yönde olup, avluya açılmaktadır . Son cemaat yerinde harim kapısının yanında altlı–üstlü yerleştirilen pencereler, lojman yapımı esnasında kapatılmıştır.
Üst örtü orijinalde toprak damla kapatılmış iken, son onarımlarda üzerine kırma çatı yapılmıştır. Bu onarımlarda cami iç mekânında da yenileme çalışmalarının gerçekleştirildiği anlaşılmaktadır
Harimin kuzey duvarına bitişik olarak yapılmış ve on bir basamaklı ahşap
merdivenle ulaşılan kadınlar mahfili bulunmaktadır (Fotoğraf 10).
Minare: Kuzeydoğu cephede yer alan tek şerefeli, ahşap, silindirik minareye, kadınlar mahfilinden ulaşılmaktadır. Kadınlar mahfilinden itibaren minarenin merdivenleri başlamaktadır. Minare kaidesi, moloz tas malzemeli olup kare planlıdır. Kaide kısmı, doğuda cami beden duvarı ile aynı hizada iken, kuzeyde duvardan 75 cm. taşıntı yapmaktadır. Üst kısımda ahşap hatıllarla sınırlandırılan kaide üzerinde silindirik, ahşap malzemeli gövde kısmı yükselmektedir. Gövdenin üzerinde yine ahşap malzemeli olan çokgen şerefe bölümü görülür. Bu bölüme otuz altı
basamaklı ahşap merdiven ile ulaşılmaktadır. Şerefenin üzeri de çokgen olarak yapılmış bir külahla kapatılmıştır.
Mihrap: Mihrap, güney duvarının tam ortasına yerleştirilmiş olup 47 cm. derinliğindedir. Mihrabın iki yanındaki sütuncelerin üzerinden baslayan stilize edilmiş, bitkisel motifler yüzeysel bir kemer formu oluşturmaktadır. Bu kemer formu, bir palmetle taçlandırılmıştır. Yüzeysel islenen bu alçı bezeme, altın yaldızla renklendirilmiştir .
Minber: Mihrabın batısına yerleştirilen minberin sanatsal bir özelliği yoktur. Çakma tekniğinde birleştirilmiş panolardan meydana gelmiştir
Doğu cephenin ortasına yerleştirilen özelliksiz vaaz kürsüsü de son onarımlarda ilave edilmiştir .
Süsleme: Camide süsleme unsuruna sadece mihrap nisi çevresinde yer verilmiştir. Alçı kaplamalı mihrabın çevresi, bitkisel bezemeli S–C kıvrımları ve stilize yaprakları hatırlatan motifler ile geç dönem özellikleri göstermektedir. Taç kısmı altın yaldızla dikkat çekecek bir hale getirilmiştir.
Malzeme: Abuçimen Camii, temel duvarlarında tas, beden duvarlarının üst bölümlerinde kerpiç, üst örtü, taşıyıcı direkler ve minare gövdesinde ahşap malzeme kullanılarak inşa edilmiştir.
